از هر خرمنی، خوشه ای

0
394

در تحت این عنوان مطالبی گوناگون، بی ترتیب و در هم آمیخته، از لطائف، حکایات، اشعار، لغات، کنایات و امثال به حکم ادب و … به رسم تقدیر از زحمات دکتر حبیب یغمایی پژوهشگر برجسته ادبی، ایرانشناس، روزنامه‌نگار، شاعر و استاد دانشگاه تقدیم حضورتان می گردد.

بزرگ‌ترین خدمت حبیب یغمایی به زبان فارسی و حوزهٔ پژوهش‌های ایرانی، چاپ و نشر مجلهٔ یغما طی سی و یک سال است. اولین شماره در فروردین ۱۳۲۷ و آخرین شماره در اسفند ۱۳۵۷ منتشر گردید.

نویسندگان و ادیبان برجسته‌ای چون مجتبی مینوی، جلال‌الدین همایی، محیط طباطبایی، دکتر محمد معین، حسین سعادت نوری، علی دشتی، زرین کوب، رضا زاده شفق، باستانی پاریزی، سید محمدعلی جمالزاده، ایرج افشار، غلامحسین یوسفی و اسلامی ندوشن نتایج تحقیقات خود را در مجلهٔ یغما منتشر می‌کردند به‌طوری‌که دورهٔ مجلهٔ یغما از مهمترین منابع ادبی ایران در فاصله سالهای ۱۳۲۷ تا ۱۳۵۷ و مجموعه‌ای از آثار بزرگ‌ترین محققان معاصر ایران است.

فرزاد سلطانزاده نادری ( ف. عاشق)

زن در آئین و اندیشه ایرانی و تازی

فرهنگ تازی: و زنان شوهردار [نيز بر شما حرام شده است] به استثناى زنانى كه مالك آنان شده‏ ايد [اين] فريضه الهى است كه بر شما مقرر گرديده است و غير از اين [زنان نامبرده] براى شما حلال است كه [زنان ديگر را] به وسيله اموال خود طلب كنيد در صورتى كه پاكدامن باشيد و زناكار نباشيد و زنانى را كه متعه كرده‏ ايد مهرشان را به عنوان فريضه‏ اى به آنان بدهيد و بر شما گناهى نيست كه پس از مقرر با يكديگر توافق كنيد مسلما خداوند داناى حكيم است (۲۴) سوره ۴: النساء – جزء ۵ – ترجمه فولادوند

فرهنگ ایرانی: از زن دیگران بپرهیز که چه بسا این هر سه چیزت از میان برود: هم خواسته، هم تن و هم روان. )مینوی خرد، بند 50

درفش در دوران پهلوی ” 1357 ـ 1304″

در دوران گذشته و نیز پس از انقلاب مشروطه و نوشتن قانون اساسی برای خورشید که در نقش شیر و خورشید نشانۀ رسمی پرچم ایران بود، چشم و ابرو و همچنین گیسو می گذاردند، در حقیقت خورشید چهرۀ بانویی بود که گاهی نیز بر گونۀ او خال می نهادند. در زمان رضا شاه پهلوی به موجب بخشنامه ای به همۀ وزارتخانه ها دستور داده شد که از گذاردن چشم و ابرو برای خورشید خودداری و خورشید را یک نیمدایره ساده با پرتو بنگارند. و نیز به موجب دستور فرهنگستان به جای بیرق نام پرچم برگزیده شد و شمشیر نیز به دست راست شیر نقش گردید.

در این هنگام سرود درفش کاویان که در ستایش پرچم ایران و زبان رنگها و نقش شیر و خورشید است در دبستانها و دبیرستانها خوانده می شد و سرود رسمی پیشاهنگی ایران بود.

ای درفش ظفربخش کاویان

مایۀ افتخار کشور کیان

رایت نصرت و آیت شکوهِ ما

پیشاهنگان با عزم و همت ایران جوان

مملکت ز سبزیت سبز و خرم است

وز سپیدیت ساحت جم است

سرخیت نشانه ای ز خون گرم ما است

پشت ملک و ملت از شیر و خورشید تو گرم و محکم است (تاریخ پرچم ایران، بقلم دکتر ن. بختور تاش)

از روزن سر برون کن تا روز را بینی

هنگامی گفته می شود که شخصی آنقدر در تصورات خود غوطه ور شده است که قادر به دیدن واقعیت ها نیست.

اَبَرهام

به معنی طبیت، نام ایزدی است که تدبیر کنندۀ عالم است و نام پیغمبری هم هست (برهان). در فارسی پرهام.

دو بهلول

روزی هارون الرشید را گفت هیچ آرزو می کنی که خلیفه شوی. گفت لاوالله زیرا که از طفولیت تا کنون مرگ چند خلفا را دیده ام و هیچ خلیفه مردن دو بهلول ندیده. (رضوان)

دِماغ | دَماغ

تلفظ و معنای این دو کلمه با هم فرق دارد. دِماغ، به کسر اول، کلمۀ عربی به معنای “مخ” یا ” ذهن اندیشنده” است:

در کنج دِماغم مَطَلَب جای نصیحت

کاین حجره پر از زمزمۀ چنگ و رباب است (حافظ)

دَماغ به فتح اول، به عقیدۀ بسیاری از فرهنگ نویسان، تلفظ عامیانۀ همان کلمۀ دِماغ عربی است که در تداول فارسی زبانان به معنای ” بینی” و ” شامه” به کار می رود.امام فرهنگ معین، به استناد اقوال

فرخ شاهپور

در عهد ساسانیان، سرزمین ایران به مناطق مختلف تقسیم شده بود و هر ناحیه را موبدی بود. چندین سنگنبشتۀ قیمتی به دست آمده که صورت و نام مؤبدان بر آنها منقوش است که از آن جمله است نام فرخ شاهپور (اران خوره شاهپور) که رئیس همه مؤبدان یا مؤبدان معبد بود. (دانشنامۀ مزدیسنا)

چامه

در لغت به معنی شعر، سرود و نغمه. یکی از پایه هایی است که در عروض خانلری به جای افاعیل عمول درعروض قدیم، برای سنجش وزن به کار می رود. چامه از یک هجای بلند و یک هجای کوتاه تشکیل شده و در عروض قدیم معادل وتد مفروق است. (وزن شعر فارسی)