محمدجواد ظریف یک ساعت در اندیشکده شورای روابط خارجی نشست و به سوال‌های متعدد و متنوع فرید زکریا از مشهورترین خبرنگاران و تحلیلگران امریکایی پاسخ داد.
هیچ یک از بانک‌های اصلی اروپایی پس از ٨ ماه به سمت ایران نیامده‌اند
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در ادامه به جریمه‌های هنگفت چند میلیارد دلاری اشاره کرد که بانک‌های اروپایی در سالهای تحریم ایران متحمل شده‌اند و همین مساله باعث شده است که برای هر حرکتی در مواجهه جدید با ایران به اوفک مراجعه کنند و افزود: اوفک به این افراد و نهادها می‌گوید می‌توانید با ایران معامله داشته باشید ولی… یک جمله می‌گوید اشکالی ندارد با ایران معامله داشته باشید و در عوض در پنج صفحه اما و اگرهایی ذکر شده است و نهایتا این بانک‌ها می‌گویند ما مسیر امن‌تر را در پیش می‌گیریم و اصلا ایران را فراموش می‌کنیم. هیچیک از بانک‌های اصلی اروپایی پس از گذشت هشت ماه از توافق هنوز هم نمی‌خواهند معامله‌ای با ایران داشته باشد، ما بر این باوریم که این یک کاستی است.
اطمینان ایرانی‌ها به امریکا به نسبت قبل از توافق کاهش پیدا کرده است
مجری برنامه در ادامه بیان داشت که توافق هسته‌ای در ایران مانند روزهای نخست حصول آن محبوبیت ندارد و دلیل آن هم این است که نتوانسته وضعیت را تغییر دهد و زندگی مردم را تغییر بدهد. «فکر می‌کنم اکثریت مردم ایران از این توافق حمایت می‌کنند و این امر هم با نظرسنجی‌هایی که صورت گرفته مشخص شده است.»
این عبارت پاسخ محمد جواد ظریف به این سوال بود که اینگونه ادامه یافت: قانونگذاران امریکایی باید بدانند که اکثر ایرانیان امروز به امریکا نسبت به زمان قبل از توافق اطمینان ندارند، قبل از اینکه این توافق را داشته باشیم بسیاری از ایرانیان بر این باور بودند که این توافق می‌تواند اختلافات با امریکا را حل کند و موثر خواهد بود ولی هم‌اکنون اکثریت ایرانیان مخالف این امر می‌پندارند و همین امر باید علامت بسیار قاطعی را ارسال کند. ظریف در ادامه تاکید کرد که تیم مذاکره‌کننده و دولت به مردم وعده خورشید و ماه یا هر آنچه که در این مابین است را نداده بود و هرگز هم نگفته بود که این توافق، تحریم‌های اولیه امریکا را هم برمی‌دارد.
به نظر نمی‌رسد آتش‌بس در سوریه دوام بیاورد
آیا فکر می‌کنید آتش‌بس در سوریه باقی بماند؟ ظریف در پاسخ به این سوال گفت: من امیدوارم و دعا می‌کنم که این آتش‌بس باقی بماند ولی این‌طور که به نظر می‌آید باقی نمی‌ماند و شماری از دلائل مشخص وجود دارند که چرا این آتش‌بس باقی نمی‌ماند. بازیگران بسیاری در سوریه قرار دارند، بیش از هفتاد گروه رسما در سوریه می‌جنگند و هیچیک از آنان دیدگاه واضحی درباره آینده سوریه ندارد. ظریف در ادامه به مساله عدم تفکیک گروه‌های تروریستی از معارضه در سوریه اشاره کرد و گفت: در نخستین پاراگراف از توافق نهم سپتامبر بین امریکا و روسیه آمده است که گروه‌های تروریستی و معارضه باید از هم متمایز شوند. اما برخی از آنها دایما موقعیت خود را عوض می‌کنند و هر چند وقت یک‌بار یک گروه روابط عمومی دارند که اعلام می‌کند این گروه به اصطلاح حلال شده است (با خنده) و دیگر به القاعده وابسته نیست و القاعده هم می‌گوید ما آنها را از تعهد پیروی از خودمان آزاد کردیم. مشکل در سوریه این است که بسیاری از بازیگران فکر می‌کنند راه‌حل نظامی وجود دارد و بسیاری از بازیگران همچنان بر این باورند که می‌توانند با این گروه‌های متفاوت افراطی برای کسب منافع استراتژیک بازی کنند و با آنها کنار بیایند.
آنقدر هوشیارم که بدانم هیچ توافقی در منطقه ما نمی‌تواند بر مبنای حذف دیگری صورت گیرد
مطلبی که ظریف با عنوان بیایید از تفکر وهابیت خلاص شویم در نیویورک تایمز نوشته بود و چرایی آن موضع‌گیری سنگین سوال دیگری بود که فرید زکریا از وزیر امور خارجه ایران پرسید. ظریف پاسخ داد: من در همان مقاله تاکید کردم که عربستان باید بخشی از راه‌حل باشد و من فکر می‌کنم منطقه ما نمی‌تواند راه‌حلی بر مبنای حذف کردن داشته باشد و این درست مخالف فلسفه عربستان است که می‌خواهد ایران را از مسائل در منطقه حذف کند. من آنقدر هوشیارم که بدانم هیچ توافقی در منطقه ما نمی‌تواند بر مبنای حذف طرفی صورت گیرد. من فکر می‌کنم و امیدوارم عربستان شریک بسیار مهمی در این منطقه باشد.
عربستان همانی است که از صدام حمایت کرد تا ایرانی‌ها را بکشد
ایران و عربستان در جنگ سرد قرار دارند؟ این سوال دیگری بود که مجری به صراحت از وزیر امور خارجه ایران سوال کرد و البته اشاره‌هایی نیز به ادعاهای عادل‌الجبیر در خصوص ایران در مقاله منتشر کرده در وال‌استریت داشت. ظریف در پاسخ گفت: متاسفانه همتای سعودی من ادعاهای تاریخی را مطرح می‌کند شما نمی‌بینید هیچ مطلب تازه‌ای در مقاله‌اش عنوان شده باشد. هر آنچه من عنوان کرده‌ام درباره مسائل روز است نه ادعاهایی که مربوط به پانزده، بیست، سی سال پیش بوده است. من نمی‌خواهم تاریخ گذشته را تکرار کنم ولی اگر می‌خواستم تاریخ گذشته را تکرار کنم، می‌گویم که عربستان سعودی همان بود که از صدام حسین حمایت کرد تا مردم ما را بکشد و آنها برای هشت سال این کار را کردند.
افراط‌گرایی دستی که به او غذا می‌دهد را گاز می‌گیرد
ظریف در ادامه گفت: عربستانی‌ها می‌خواهند آمال و آرزوهای جوانان عرب را به سمت یک دشمن ساختگی معطوف کنند، حال شیعیان باشند یا ایرانیان و این کاری است که طی چند دهه گذشته بدان مبادرت دارند و نتیجه این کار خلق یک هیولا است. سعودی‌ها چندین هیولا برای ما خلق کرده‌اند. آنها صدام حسین را خلق کردند. مقدار پولی که آنها در دستان صدام قرار دادند، غیرقابل باور است و او بر ضد سعودی‌ها برخاست. در جایی‌که عربستان فکر می‌کند، می‌تواند افراطیون را در جنبش عرب به حالت معکوس به سمت ایران باز گرداند خودش هم می‌داند که در آخر کار آنها هستند که هدف اصلی خواهند بود و اگر آنها بتوانند این موضوع را بفهمند درمی‌یابند که هیچ‌کس از حمایت افراطیون هیچ چیزی عایدش نخواهد شد. افراطی‌گری، یک حیوان، هیولا، فرانکشتاینی است که دستی که به او غذا می‌دهد را گاز می‌گیرد و زمانی که این موضوع را درک کنیم که نیروهای اسد و افراطی‌ها یکدیگر را در میدان جنگ سوریه می‌کشند و وقتی که ابهامات برطرف شود آن وقت است که ایران و عربستان سعودی می‌توانند دور یک میز مذاکره بنشینند و درباره آینده گفت‌وگو کرده و کمک کنند تصویری را برای طرف‌های نگران ایجادکند که آنان را به سوی مذاکره و توافق جلب کند و ما در هر زمان آمادگی چنین کاری را داریم.
در خلیج مکزیک به امریکایی‌ها هشدار نمی‌دهیم
اینجا خلیج فارس است
دونالد ترامپ گفته است که اگر به دریانوردان امریکایی در خلیج فارس تعرضی شود وی دستور شلیک گلوله به سمت دریانوردان ایرانی را می‌دهد. این سوالی بود که از محمد جواد ظریف پرسیده شد و ظریف در این خصوص گفت: همه سربازان و دریانوردان ما فقط چندین مایل دورتر از ساحل ما قرار دارند ولی سربازان و دریانوردان شما هزاران مایل از سواحل شما دورند و ناراحت هم می‌شوند وقتی که قایق‌های ما به آنان می‌گویند وارد آب‌های سرزمینی ما نشوید. این در حالی است که شما وارد آب‌های ایران شده‌اید و نزدیک حاکمیت مرزی ما قرار دارید. ما روابط زیادی با امریکا نداریم، در حدود ۴٠ سال است که با امریکا مشکل داریم. در نظر داشته باشید که ناو جنگی یا جنگنده ما به آب‌های شما نزدیک شود. آنها درباره خلیج مکزیک صحبت نمی‌کنند این خلیج‌فارس است و در آنجاست که به آنها هشدار داده شده است. من با ارتش خودمان چک کردم و آنها گفتند هیچ قایق ایرانی به صد متری هیچ ناو امریکایی نزدیک نشده است.
ما به فتنه‌پراکنی با امریکا علاقه‌ای نداریم
ظریف با اشاره به اینکه خلیج فارس خط حیات ما است، افزود: ما همه نفت خود را از طریق خلیج‌فارس می‌فروشیم. برای امریکا خلیج فارس یک مکان مهم و مورد توجه است. چگونه است اگر فکر کنید یک قایق ایرانی به خلیج مکزیک که در نزدیکی تگزاس یا فلوریدا قرار دارد بیاید و آن‌وقت بگوید چرا به من نزدیک می‌شوید؟ من هنوز هم در آب‌های بین‌المللی هستم. این شما هستید که به ما نزدیک شده‌اید آنها نیستند. ما به فتنه‌پراکنی با امریکا علاقه‌ای نداریم. ما درباره سیاست‌های داخلی امریکا سخن نمی‌گوییم و نمی‌خواهیم امریکا هم درباره سیاست داخلی ما سخن بگوید.
دستگاه قضایی در ایران مستقل از قوه مجریه است
در ادامه این نشست یکی از حاضران از ظریف سوال کرد: شما و آقای روحانی طی سه سال گذشته به ویژه در سفرهای خارجی تاکید کرده‌اید که ایرانیان به ویژه تجار و افراد تحصیلکرده به ایران بازگردند، آنان را دعوت به بازگشت به وطن می‌کنید ولی نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران مکررا افراد دو تابعیتی مانند باقر نمازی ٨٠ ساله، پسرش سیامک نمازی و نازنین رادکلیف را بازداشت کرده‌اند. ایرانی‌ها چگونه می‌توانند اطمینان کنند و بازگردند؟
ظریف در پاسخ گفت: به دلیل اینکه دستگاه قضایی ایران مستقل است ولی شما اینجا بیانیه‌ای را عنوان کردید و گفتید ما ایرانیان با تابعیت امریکایی یا هر ملیت دیگری را دعوت به بازگشت به ایران کردیم. مشخص است که بسیاری از کشورها تابعیت دوگانه را به رسمیت نمی‌شناسند وقتی آنها وارد کشور می‌شوند کسی به پشت پاسپورت آنها نگاه نمی‌کند و قوانین شهروندی کشورشان شامل حال آنها هم می‌شود. صدها هزار، میلیون‌ها ایرانی در خارج از ایران هستند، صدها هزار نفر از آنها دایما به ایران می‌آیند و ایران را ترک می‌کنند بدون اینکه مشکلی برای‌شان پیش آید. متاسفانه اتفاق‌هایی برای برخی از آنها رخ می‌دهد و من در این باره قضاوت نمی‌کنم. امیدوارم وضعیت آنها به طور دوستانه حل شود. همان‌طوری که من در آزاد شدن شماری از آنها در گذشته نقش داشتم و امیدواریم این امر باز هم در آینده ادامه یابد. برخی به دلایل سیاسی اصرار دارند بگویند این امر طی دوره سه سالهای که آقای روحانی بوده است رخ داده ولی آقای روحانی نقشی در آن ندارد؛ هیچ رییس‌جمهوری نقشی در این موارد ندارد. دستگاه قضایی مستقل از قدرت اجرایی است.
پنج عضو دایم شورای امنیت هم نباید سلاح اتمی داشته باشند
فرید زکریا در ادامه در خصوص ایمیل‌های هک شده کالین پاول، وزیر امور خارجه پیشین امریکا سوال کرد که در آنها آمده بود اسراییل ٢٠٠ کلاهک هسته‌ای را به سوی ایران هدف گرفته است…
وی در این خصوص گفت: کالین پاول این را گفته است. من از کجا درباره اسراییل بدانم. او همان چیزی را گفته است که ما همواره گفته‌ایم. تنها اسراییل در منطقه سلاح اتمی دارد و سلاح‌های اتمی او تهدیدی ضدصلح و امنیت است و هیچ امنیتی را هم برای کسی نمی‌آورد. ما باید این ابهام را که سلاح اتمی می‌تواند امنیت بیاورد را از بین ببریم. هیچ‌کس به اندازه اتحاد جماهیر شوروی سابق سلاح اتمی نداشت حتی امریکا هم به آن اندازه نداشت ولی الان شوروی کجاست. ما باید در مسیر جهانی عاری از سلاح اتمی کار کنیم. سلاح اتمی امنیت نمی‌آورد و هیچ‌کس نباید داشته باشد از جمله پنج عضو دایم شورای امنیت.
با روسیه رقابت نظامی در سوریه نداریم
ظریف در اد امه این نشست خبری در پاسخ به سوالی در خصوص رقابت ایران و روسیه در سوریه گفت: ما در داشتن نقش نظامی در سوریه با روسیه رقابت نمی‌کنیم. هیچ‌کس نمی‌خواهد چنین کاری کند فکر نمی‌کنم روس‌ها شوق و ذوقی در انجام این کار داشته باشند. داعش برای روسیه چیزی است که می‌تواند در چچن رخ دهد یا در کشورهای آسیای مرکزی و حتی در جمهوری خودش. داعش برای ما هم تهدیدی در مرزهای‌مان است. عراق کشور همسایه ما است و ما از هشت سال جنگ در آن نواحی مرارت کشیدیم در نتیجه فکر نمی‌کنم با روسیه رقابت می‌کنیم ولی هدف مشابهی داریم البته هیچ دو کشوری نیستند که اهداف دقیقا مشابهی داشته باشند ولی درباره مبارزه با تروریسم داعش النصره اهداف مشترکی داریم و من اطمینان دارم که روسیه علاقه‌مند ایجاد صلح و آتش‌بس است.
پول النصره را فرشته‌ها نمی دهند
شما می‌گویید دولت عربستان سعودی داعش را تامین مالی می‌کند؟ این سوالی بود که زکریا از ظریف پرسید و در پاسخ شنید: من می‌گویم پول زیادی از سوی عربستان سعودی به تاسیسات این نهاد واریز شده است. من نمی‌دانم آیا آنها امروز داعش را تامین مالی می‌کنند ولی می‌دانم که پول و اسلحه به النصره داده می‌شود و می‌دانم النصره سربازگیری می‌کند. فکر نمی‌کنم فرشته‌ها این چیزها را پایین می‌آورند اگرچه آنها خیلی می‌خواهند این را قبول کنند. اینها از یک جایی می‌آیند. پول از جایی می‌آید، سلاح از جایی می‌آید این زیاد هم دشوار نیست. آنها سلاح‌های مبارزات چریکی نیستند. آنها تانک دارند. موشک دارند. موشک‌های ضدهوایی دارند، موشک‌های ضدتانک دارند و من هیچ اتهامی نمی‌زنم فقط می‌گویم یک نفر برود شماره سریال‌های این سلاح‌ها را چک کند و بعد هم از دولت امریکا سوال کند که موجودی خود را چک کند.
امریکا بداند تحریم‌ها دارایی نیستند، بدهی هستند
ظریف در پاسخ به سوالی درباره تعاملات بیشتر ایران و امریکا گفت: اگر این تجربه خوب باشد ما می‌توانیم مورد دیگری را تجربه کنیم. بی‌اعتمادی بسیاری وجود دارد و باید اعتماد را گام به گام ایجاد کنیم. امیدوارم تجربه‌ای که الان در حال به دست آوردنش هستیم به جای آنکه بی‌اعتمادی را بیشتر کند منجر به اعتماد شود و فکر می‌کنم بسیار مهم است که امریکا بفهمد تحریم، سیاست خوبی نیست. تحریم‌ها هرگز نتیجه‌ای را که آنها می‌خواستند به همراه نداشته‌اند. فکر می‌کنم تحریم‌ها قانونگذاران امریکایی را زندانی کرده‌اند. تحریم‌ها دارایی نیستند، بدهی هستند.
منبع: اعتماد
