کشورهای اروپایی در تازه‌ترین اقدامات تحریمی خود علیه رژیم جمهوری اسلامی به‌دلیل نقض گسترده حقوق بشر در این کشور، رویکرد بی‌ثبات‌کننده جمهوری اسلامی در منطقه و جهان، تخلفات از تعهدات هسته‌ای برجامی و پشتیبانی نظامی آن از روسیه در تهاجم به اوکراین، مکانیسم تسهیل تبادل مالی با جمهوری اسلامی «اینستکس» را منحل کردند.
کشورهای اروپایی روز پنج‌شنبه، 18 اسفند طی بیانیه‌ای تصمیم گرفتند سیستمی را که تحت عنوان «اینستکس» در سال 2019 طراحی شده بود تا تجارت با جمهوری اسلامی را تسهیل کند، منحل کنند.
این سیستم به اروپا امکان می‌داد از شرکت‌هایی که با جمهوری اسلامی تجارت می‌کنند در برابر تحریم‌های آمریکا محافظت کند ولی تنها یک بار از آن استفاده شده بود.
پیشتر دولت آلمان در ماه دسامبر سال گذشته میلادی و در بحبوحه اعتراضات سراسری ضد‌حکومتی در ایران، این سیستم مالی را به حالت تعلیق در آورده بود.
بر اساس بیانیه کشورهای اروپایی، «جمهوری اسلامی به دلایل سیاسی به طور سیستماتیک از انجام وظایف اینستکس جلوگیری و تنها یک معامله را در این سیستم تایید و پردازش و متعاقبا معاملات پیشنهادی بیشتر را مسدود کرده است.»
این سیستم پیچیده از نوع پایاپای توسط آلمان، فرانسه و بریتانیا در ژانویه 2019 و به‌دنبال خروج یک‌جانبه دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین آمریکا از توافق هسته‌ای با جمهوری اسلامی و اعمال مجدد تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی، طراحی شده بود.
العربیه به نقل از آسوشیتدپرس نوشت؛ اولین معامله در این سیستم در ماه مارس 2020 بین جمهوری اسلامی و آلمان انجام و صادرات کالاهای پزشکی از اروپا به جمهوری اسلامی تسهیل شد و پس از آن طرف‌های دیگر معامله مایل بودند آن را زنده نگه دارند.
با این وجود، پنج‌شنبه 18 اسفند، وزارت‌های خارجه آلمان و فرانسه اعلام کردند که 10 سهامدار اینستکس شامل بلژیک، آلمان، فنلاند، دانمارک، فرانسه، هلند، نروژ، اسپانیا، سوئد و بریتانیا، اعلام کرده‌اند که با توجه به امتناع جمهوری اسلامی، هیچ مبنایی برای ادامه کار با جمهوری اسلامی در قالب این سیستم وجود ندارد.
این تصمیم در زمانی اتخاذ می‌شود که تنش‌ها بین غرب و جمهوری اسلامی به دنبال سرکوب مخالفان داخلی توسط جمهوری اسلامی، عرضه پهپادهای انفجاری به روسیه که در جنگ اوکراین مورد استفاده قرار گرفته‌اند و شکست ضمنی برجام، بالا گرفته است.
همزمان با اتخاذ این تصمیم از سوی طرف‌های اروپایی، وزارت خزانه‌داری آمریکا نیز تحریم‌های گسترده‌ای را علیه افراد و نهادهای وابسته به رژیم جمهوری اسلامی اعمال کرده که یکی از آنها تحریم یک «شبکه بانکداری سایه» است که با جمهوری اسلامی در دور زدن تحریم‌ها و پولشویی بین‌المللی همکاری می‌کرده است.
این خبرگزاری به نقل از بیانیه سهامداران اینستکس تاکید کرد که تصمیم برای منحل کردن اینستکس صرفاً به دلایل «تجاری» و «مستقل از عوامل دیگر» گرفته شده است.
